Jak jeździć automatem? Poradnik jazdy z automatyczną skrzynią biegów

„Automat? To nie dla mnie,”, „Nie umiem jeździć automatem” – często słyszymy podobne wymówki od osób, które posiadają prawo jazdy kategorii B, ale są przyzwyczajone do jeżdżenia samochodami z manualną skrzynią biegów. Czy rzeczywiście jest to tak duże wyzwanie? Jak jeździć autem z automatyczną skrzynią biegów? Oto prosty poradnik krok po kroku!

Autor: Witold Łukaszewski

Automatyczna skrzynia biegów – czyli jaka?

W odróżnieniu od manualnej skrzyni biegów, przekładnia automatyczna nie wymaga zaangażowania kierowcy podczas jazdy za wyjątkiem ruszania, postoju i uruchamiania biegu wstecznego. Automat samoczynnie zmienia biegi w zależności od obciążenia silnika pojazdu, optymalizuje przełożenie w stosunku do obrotów silnika.

W praktyce, jazda z automatyczną skrzynią biegów jest z perspektywy kierowcy prostsza i mniej wymagająca. Dlaczego zatem tak wielu kierowców wzbrania się przed autami z automatem? Trudno wyjaśnić ten fakt czymś innym niż zwyczajnym przyzwyczajeniem. Na kursach prawa jazdy oraz egzaminach wykorzystywane są samochody z manualnymi skrzyniami biegów. Takie pojazdy stanowią także większość parku pojazdów w Polsce. Automatem można jednak nauczyć się jeździć – co więcej o wiele prościej nauczyć się jeździć automatem, mając doświadczenie w korzystaniu ze skrzyni manualnej niż odwrotnie.

Tryby pracy skrzyni automatycznej - PRND - co oznaczają?

Kierowców niechętnych automatom często odstraszają już same oznaczenia znajdujące się w okolicy drążka zmiany biegów. Znajdziemy tam zazwyczaj litery PRND w rzędzie od góry ku dołowi. Oznaczają różne pozycje przekładni:

P (od ang. Parking) - to tryb parkingowy, który służy do zablokowania kół, kiedy pojazd stoi. Ten tryb powinien być wybrany, kiedy uruchamiamy samochód, a także kiedy wyłączamy silnik z zamiarem opuszczenia pojazdu. Większość współczesnych samochodów wyposażonych w przekładnie automatyczne posiada zabezpieczenia, przypominające kierowcy o konieczności wybrania tego trybu przed opuszczeniem auta (np. blokadę kluczyka lub sygnał dźwiękowy);
R (od ang. Reverse) – to tryb biegu wstecznego. Wybór tej pozycji skrzyni umożliwia cofanie pojazdem;
N (od ang. Neutral) – to tryb, w którym skrzynia nie przenosi momentu z silnika na koła – podobnie jak w trybie Parking, jednak w tym przypadku koła auta nie są zblokowane. Auto może się zatem swobodnie toczyć. Z tego względu tryb Neutral wykorzystywany jest głównie przy holowaniu i różnego rodzaju pracach serwisowych przy samochodzie;
D (od ang. Drive) – to tryb jazdy. Po jego wybraniu skrzynia automatycznie będzie dobierać przełożenia do aktualnego obciążenia silnika. Kierowca przyspiesza poprzez wciskanie pedału gazu i zwalnia poprzez wciśnięcie hamulca.

Warto pamiętać o tym, że każda zmiana trybu pracy skrzyni biegów wymaga wciśnięcia nogą pedału hamulca (w pojazdach z automatyczną skrzynią biegów zamiast dwóch osobnych pedałów sprzęgła i hamulca mamy tylko jeden, szerszy pedał).

Jak ruszyć automatem z miejsca?

Osoby, które nie miały wcześniej do czynienia z automatyczną skrzynią biegów mogą zastanawiać się nad tym, w jaki sposób w ogóle rozpocząć jazdę wyposażonym w nią samochodem. Zastanawiają się np. nad tym, na jakim biegu odpalać auto z automatem, co jest powiązane z mylnym wyobrażeniem, jakoby skrzynia automatyczna nie posiadała biegu jałowego, czyli tzw. luzu. Odpowiedź na tę niejasność jest prosta – auto z automatem odpalamy zawsze w trybie parking i taki też tryb wybieramy gasząc samochód. Aby ruszyć z miejsca do przodu należy wybrać tryb Drive, aby jechać do tyłu, tryb Reverse. Pewnym zaskoczeniem dla niektórych kierowców może być to, że po wybraniu trybu jazdy i odpuszczeniu pedału hamulca auto powoli przemieszcza się do przodu jeszcze zanim wciśniemy pedał gazu. Jest to naturalna praca skrzyni biegów i nie należy traktować jej jako usterki.

Jak jeździć autem z automatem, aby mało paliło?

Wielu kierowców uważa, że auta z automatycznymi skrzyniami biegów są nieekonomiczne, gdyż obecność tego typu przekładni zwiększa spalanie samochodu. Nie jest to prawdą w przypadku nowoczesnych typów skrzyń, jednak starsze konstrukcje klasyczne rzeczywiście powodowały pewien wzrost spalania. Czy można jeździć automatem tak, by palił jak mniej? W tym przypadku kierowca ma mniejszy wpływ na spalanie niż w samochodzie z manualną skrzynią. Jego rola ogranicza się w zasadzie tylko do umiejętnego operowania pedałem przyspieszenia. Aby jeździć ekonomicznie należy unikać gwałtownych przyspieszeń i nadmiernej prędkości, starać się utrzymywać obroty silnika w rozsądnych granicach od 2 do 3 tys. na min. Warto także zachowywać dystans od wyprzedzających nas pojazdów, by unikać konieczności częstego używania hamulca i ponownego przyspieszania.

Jak jeździć automatem w korku?

Kolejną kwestią dającą kierowcom wiele do myślenia jest jazda automatem w ruchu miejskim. W korkach bardzo często przemieszczamy się o zaledwie kilka metrów po czym przez dłuższy czas stoimy. Co robić w takiej sytuacji i jaki tryb na skrzyni automatycznej wybierać? Tak naprawdę w zdecydowanej większości przypadków wystarczy po prostu pozostać w trybie Drive i na czas postoju trzymać nogę na pedale hamulca. Jeśli z góry wiemy, że postój będzie dłuższy (np. stoimy przed przejazdem pociągu), możemy wybrać tryb Parking i zdjąć nogę z hamulca.

Jak jeździć półatuomatem?

Aut z takimi skrzyniami biegów jest na rynku niewiele, niemniej istnieją, dlatego warto je omówić. Tzw. półautomaty to z technicznego punktu widzenia skrzynie manualne sterowane elektronicznie. W aucie z półautomatem także znajdziemy tylko dwa pedały – hamulca i gazu. O wyborze odpowiedniego do jazdy przełożenia decyduje jednak w tym przypadku kierowca. Wybiera on bieg wyższy lub niższy za pomocą poruszenia gałką zmiany biegów (zwykle w przód lub tył), łopatkami przy kierownicy albo wciśnięcia przycisków. Jazda półautomatem nie różni się zatem znacząco od jazdy ze skrzynią manualną, jednak nie ma w tym przypadku konieczności wciskania sprzęgła oraz znajomości schematu przełożeń.

Warto zaznaczyć, że większość skrzyń całkowicie automatycznych także zapewnia użytkownikom możliwość wyboru półautomatycznego trybu pracy. Uruchamia się go wciskając odpowiedni przycisk, bądź poruszając gałką zmiany przełożeń (najczęściej w bok). Niektórzy kierowcy chętnie korzystają z tej możliwości, np. by dynamicznie przyspieszać (redukować przełożenia o kilka w krótkim czasie).